Życiorys

Prof. dr hab. Daniel Simson (ur. 18 stycznia 1942 roku w Małym Zajączkowie niedaleko Grudziądza), profesor nauk matematycznych, specjalista w zakresie algebry, teorii kategorii, topologii, geometrii, kombinatoryki, spektralnej teorii grafów i dziedzin pokrewnych.

Od 1966 roku do dziś jest zatrudniony (wyłącznie) na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, kolejno na stanowiskach asystenta, adiukta, docenta, od 1987 roku na stanowisku profesora nadzwyczajnego, a od 1991 roku na stanowisku profesora zwyczajnego, obecnie w Katedrze Kombinatoryki i Obliczeń Symbolicznych na Wydziale Matematyki i Informatyki UMK.

Urodził się w 1942 roku w czasie okupacji hitlerowskiej w niewielkiej wsi Małe Zajączkowo nad Wisłą niedaleko Grudziądza. Ojciec i dziadek (po kądzieli) zostali aresztowani i wywiezieni do obozów koncentracyjnych (ojciec do Stuthoffu a potem do Dachau, dziadek do Oświęcimia), więc wychowywał się z babcią, mamą i jej pięcioma siostrami.

W 1946 roku po powrocie z obozu w Dachau ojciec objął gospodarstwo rolne na tzw. ziemiach odzyskanych nad Wisłą niedaleko Kwidzyna. Tam, we wsi Kaniczki, gdzie około połowę ludności stanowili analfabeci lub prawie analfabeci, od 1949 roku uczęszczał do małej siedmioklasowej szkoły podstawowej o klasach łączonych. Po jej ukończeniu w 1956 roku rozpoczął naukę w pięcioletnim liceum pedagogicznym w Kwidzynie z myślą, że będzie krzewił oświatę na kwidzyńskiej wsi. Ukończył to liceum w 1961 roku jako wykwalifikowany nauczyciel wszystkich przedmiotów w klasach 1-7, łącznie ze śpiewem, wf-em, rysunkami, pracami ręcznymi itd. Było to bardzo dobre licum z wysoce kompetentnymi nauczycielami języka polskiego i matematyki. Cenił je również dlatego iż od 15. roku życia dwa razy w tygodniu uczniowie prowadzili lekcje w szkole ćwiczeń z wszystkich przedmiotów. Wspomina, że najtrudniejsze dla niego były lekcje wychowania fizycznego, rysunków i śpiewu. Warto dodać, że obowiązkowym przedmiotem w liceum była gra na skrzypcach. Po latach doceniał jak bardzo wykształcenie pedagogiczne ułatwiało mu pracę dydaktyczną i kontakt ze studentami.

Planując swą przyszłość doszedł do wniosku, że zamiast pracy w szkole podstawowej będzie lepiej spełniać inne marzenie i skończyć jakieś studia wyższe zgodnie ze swymi zainteresowaniami. Najpierw zamierzał studiować architekturę na Politechnice Gdańskiej, potem poważnie myślał o studiach filozoficznych na UW w Warszawie, aż w końcu stwierdził, że najlepiej mieć jakiś zawód związany z wykształceniem pedagogicznym. Zdecydował, że będzie nauczycielem matematyki i rozpoczął w 1961 roku studia matematyczne na UMK.

Studia ukończył 14 czerwca 1966 roku otrzymując tytuł magistra matematyki na podstawie pracy ,,Teoria eliminacji” wykonanej pod kierunkiem prof. Stanisława Balcerzyka (1932-2005). Stopień doktora nauk matematycznych nadała mu Rada Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii 10 czerwca 1970 roku na podstawie rozprawy pt. ,,Stabilne funktory pochodne o współczynnikach w spektrum kompleksów” (promotor prof. Stanisław Balcerzyk), a 12 czerwca 1974 roku ta sama Rada Wydziału nadała mu stopnień doktora habilitowanego na podstawie rozprawy pt. ,,Serwantność i wymiary homologiczne w lokalnie skończenie przedstawialnych kategoriach Grothendiecka”. Tytuł naukowy profesora nauk matematycznych otrzymał w 1987 roku.

Prof. Daniel Simson jest autorem ponad 200 publikacji naukowych z matematyki, ponadto autorem jednej monografii oraz współautorem trzech monografii z teorii reprezentacji algebr wydanych w Londynie przez Cambridge University Press.

Badania naukowe prof. Simsona związane są z szeroko rozumianą algebrą. Początkowo dotyczyły algebry homologicznej, topologii algebraicznej, teorii kategorii, ogólnej teorii modułów nad pierścieniami nieprzemiennymi, algebr Hopfa, następnie objęły teorię reprezentacji algebr skończonego wymiaru i tzw. problemów macierzowych. W późniejszej fazie pojawiły się nowatorskie wątki związane z matematyką dyskretną, teorią form kwadratowych, teorią grafów, geometrią, a także teoretycznymi podstawami informatyki.

Do najważniejszych osiągnięć naukowych prof. Simsona należą:

• pionierskie wyniki o strukturze i serwantnym wymiarze homologicznym pierścieni i kategorii Grothendiecka,
• wyniki prac nad hipotezą o pierścieniach serwantnie półprostych i jej związków z hipotezą Artina z 1946 r.,
• charakteryzacje diagramowe klasy kategorii wektorowych oraz ich zastosowania w teorii ordynków i algebr Cohena-Macaulay’a,
• stworzenie podstaw kołczanowej teorii reprezentacji koalgebr nad ciałem, a w szczególności udowodnienie dychotomii „tame-wild” dla koalgebr,
• klasyfikacja oswojonych oraz dzikich osobliwości algebraicznych typu Birkhoffa,
• zastosowanie morsyfikacji macierzowych w spektralnej analizie Coxetera grafów oznakowanych, macierzy quasi-Cartana oraz sieciowych systemów pierwiastków,
• rozwiązanie hipotezy spektralnej Coxetera o silnej klasyfikacji Grama Cox-regularnych bigrafów dodatnich oraz dodatnio określonych macierzy quasi-Cartana.

Od wczesnych lat siedemdziesiątych XX wieku aktywnie brał udział w krajowym i międzynarodowym życiu naukowym, m.in., tworząc nowe kierunki badań, uczestnicząc w wielu naukowych konferencjach specjalistycznych z wykładami plenarnymi oraz ogranizując takie konferencje.

Odbył wiele zagranicznych podróży naukowych z wykładami plenarnymi na konferencjach i kongresach, na zaproszenia zagranicznych instytucji naukowych na wykłady dla studentów, doktorantów i pracowników naukowych, na zaproszenia zagranicznych badaczy do prowadzenia wspólnych prac naukowych, w tym m.in., w 1973 roku odbył staż naukowy na Uniwersytecie im. M. Łomonosowa w Moskwie, w latach 1978-2013 był profesorem wizytującym na Uniwersytach Sao Paulo oraz Porto Alegre w Brazylii, na uniwersytetach UNAM oraz Puebla w Meksyku, na uniwersytecie w Zurychu, na uniwersytetach niemieckich w Padeborn, Essen, Bielefeld, Berlinie Zachodnim, Duisseldorf, Monachium, Eichstadt, na uniwersytetach włoskich w L’Aquila, Padwie i Ferrarze, na uniwersytetach amerykańskich w Colorado Springs, w Honolulu na Hawajach, w Chicago i Detroit, na uniwersytetach kanadyjskich w Hamilton, Ottawie, Montrealu i Sherbruku, na uniwersytetach hiszpańskich w Murcii, Almerii, Grenadzie i Santiago de Compostella, na Beijing Normal University w Pekinie, na uniwersytetach w Bahrein, Hawanie, Budapeszcie, Kijowie, Pradze, Salonikach, Patras, na Krecie, a także na wielu uniwersytetach japońskich w czasie rocznego pobytu naukowo-badawczego w Japonii (1982 – 1983) w ramach stypendium Fundacji Japan Society for the Promotion of Science.

Był członkiem pięcioosobowej delegacji polskich matematyków na Zgromadzenie Ogólne Miedzynarodowej Unii Matematycznej w Lucernie w 1994 roku oraz na Międzynarodowy Kongres Matematyków ICM-94 w Zurychu w 1994 roku.

Jest laureatem licznych prestiżowych nagród za osiągnięcia naukowe, m.in. nagroda Ministra za rozprawę habilitacyjną w 1975 roku, Nagroda Główna im. Stanisława Zaremby Polskiego Towarzystwa Matematycznego za wybitne osiągnięcia badawcze w 1978 roku, nagrody Ministra za monografię naukową w 1992 roku i osiągnięcia naukowe w 1997 roku, medal im. Władysława Orlicza przyznany w 2014 roku przez Poznańskie Środowisko Matematyczne za wybitne osiągnięcia twórcze.

Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1991 roku Senat UMK przyznał mu ,,Medal za zasługi położone dla rozwoju Uczelni”, a w 2018 roku Senat UMK przyznał mu szczególne wyróżnienie “Convallaria Copernicana” za wybitne osiągnięcia naukowe i działalność na rzecz Uniwersytetu.

Rok po habilitacji w 1974 roku, w wieku 33 lat, został powołaany na stanowisko dyrektora Instytutu Matematyki na UMK, którym kierował do 1987 roku. Jednocześnie rozpoczął tworzenie od podstaw młodego zespołu badawczego z teorii reprezentacji kołczanów i algebr. Zespół ten kierowany od 1997 roku przez prof. Skowrońskiego był jednym z najsilniejszych na świecie zespołów badawczych z tej prężnie rozwijającej się dziedziny algebry.

Choć w matematyka toruńska od wczesnych lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku rozwijała się bardzo wolno, to w okresie od 1974 do 1992 roku udało się doprowadzić ją do dobrego poziomu światowego, w wyniku czego w 1993 roku Instytut Matematyki UMK został przekształcony w Wydział Matematyki i Informatyki. Pierwszym dziekanem został prof. Simson i funkcję tę pełnił do 1999 roku. W latach 1975 pełnił funkcję kierownika Zakładu Algebry i Teorii Liczb, póżniej przekształconego w Zakład Algebry i Topologii na Wydziale Matematyki i Informatyki.

Oprócz działalności badawczej oraz organizacyjnej na rzecz Wydziału i Uczelni, prowadził wykłady, seminaria i efektywnie opiekował się doktorantami. W ciągu całego okresu pracy na UMK wypromował ponad 120 magistrów oraz 13 doktorów (w tym czworo z informatyki). Czterech z jego uczniów uzyskało tytuł naukowy profesora, z których jeden jest członkiem korepondentem PAN; pięciu innych zajmuje stanowisko profesora nadzwyczajnego na uniwersytetach polskich.

Prowadził również aktywną działalność na rzecz nauki i szkolnictwa wyższego w skali ogólnopolskiej. W latach 1975-1987 był dyrektorem Instytutu Matematyki UMK, a od 1993 roku do 1999 był dziekanem Wydziału Matematyki i Informatyki UMK.

Przez dwie kolejne kadencje w latach 1997-2003 był członkiem (z wyboru) Komitetu Badań Naukowych. W 1998 roku zorganizował Polskie Konsorcjum Narodowe ,,Mathematical Reviews”, którym kieruje do dziś.

Przez dwie dwuletnie kadencje pełnił funkcję Prezesa Toruńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Matematycznego w Toruniu, przez okres sześciu lat był członkiem prezydium Komitetu Matematyki PAN, przez trzy lata był członkiem Rady Naukowej IM PAN w Warszawie, przez okres sześciu lat pracował w Sekcji Ekspertów Matematyki Komitetu Badań Naukowych, przez trzy lata pracował w zespole ekspertów MNiSZW ds. Nagród i Wyróżnień. W 1994 roku był członkiem polskiej delegacji na Międzynarodowy Kongres Matematyków ICM-94 w Zurychu.

Jest członkiem komitetów redakcyjnych polskich czasopism matematycznych: Fundamenta Informaticae; Colloquium Mathematicum; Wiadomości Matematyczne oraz czasopism zagranicznych: Algebra and Discrete Mathematics (Ukraina); Intenational Journal of Mathematics and Mathematical Sciences (USA); Far East Journal of Mathematics (Korea); Scietific World Journal (USA).

Był członkiem Jury Nagród Naukowych PTM w okresie od 2015 do 2018 roku. Był też członkiem Jury Konkursów Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta Fullbright Senior Awards od 2015 roku do 2022 roku oraz recenzował wnioski o stypendia w tych konkursach.

W latach 2008-2010 stworzył na wydziale grupę badawczą przekształconą w Zakład Kombinatoryki i Obliczeń Symbolicznych (obecnie Katedra), w którym prowadzi się badania nad problemami kombinatoryki algebraicznej, teorii grafów oraz spektralnej analizy Coxetera z zastosowaniami w informatyce teoretycznej. W okresie od 2016 do 2019 roku był Kierownikiem Zakładu Kombinatoryki i Obliczeń Symbolicznych.

W 2019 roku jego biogram umieszczono na stronie 415 w Złotej Księdze Nauki Polskiej (1919-2019) wydanej z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości przez Rzeczpospolitą Polską.

Żonaty od 1963 roku; żona Sabina (ur. w 1943 roku w Pile) jest emerytowaną nauczycielką biologii.